Sơn môn có nhiều nghĩa:
– Sơn môn là cổng chùa, cũng gọi là tam môn (tam quan) chỉ cho cổng chính của các chùa viện, thường có ba cửa tượng trưng cho tam giải thoát môn (Không môn, Vô tướng môn, Vô tác môn).
– Sơn môn là các chùa viện nói chung. Vì chùa viện ngày xưa phần nhiều được kiến tạo ở chốn rừng núi thâm u nên cổng chùa và cả ngôi chùa nói chung được gọi là sơn môn (cửa núi), cũng gọi sơn tự (chùa núi). Ngày nay, các chùa viện lớn tuy được xây cất ở đồng bằng, thị trấn, thành phố cũng vẫn được gọi theo lệ xưa là sơn môn.
– Sơn môn chỉ cho các chi phái, pháp phái, hệ phái của đạo Phật. Hiện nay, cụm từ sơn môn tổ đình và sơn môn pháp phái được sử dụng rộng rãi nhất. Từ một ngôi chùa (sơn môn) trên núi rừng, vị thầy tổ khai sơn đã khơi nguồn dòng pháp, đào tạo ra vô số lớp đệ tử kế thừa hoằng pháp khắp nơi. Những đệ tử kế thế thuộc dòng thiền này (hay dòng truyền thừa này) quy tụ lại, lấy chùa tổ làm tổ đình (bản sơn, sơn môn tổ đình), hình thành nên một chi phái (dòng phái, pháp phái, hệ phái) mang sắc thái và đường lối tu tập cũng như hành đạo của thầy tổ gọi là sơn môn pháp phái.
