Theo các nguồn tư liệu, năm 1945, trên bước đường hành đạo hòa thượng Thích Chí Hoà đã dừng chân tại cái lò gạch cũ bị bỏ hoang ở Hà Tiên và lập nên một ngôi chùa nhỏ bằng cây lá mang tên là Tịnh Xá Chí Hòa. Năm 1949, Hòa thượng cùng với vài đệ tử rời chùa sang Campuchia để hoằng đạo. Một năm sau đó, ngài trở về quê hương và tham gia kháng chiến chống Pháp. Khoảng năm 1954, Hòa thượng viên tịch tại Bà Rịa-Vũng Tàu.
Do chiến tranh kéo dài, trải qua nhiều năm tháng không người chăm sóc, tu bổ nên chùa bị hư hỏng, xuống cấp nặng. Năm 1993, theo nguyện vọng của bà con Phật tử ở đây, Ban trị sự Tỉnh hội Phật giáo Kiên Giang đã bổ nhiệm Đại đức Thích Huệ Tâm về trụ trì và đổi tên ngôi Tịnh xá thành Chùa Phật Đà. Đến năm 2009, chùa lại được trùng tu khang trang như hiện nay.
Lấy tông màu xám xanh làm chủ đạo, chùa Phật Đà mang vẻ đẹp đơn giản nhưng hiện đại, thu hút sự chú ý của du khách và từ lâu đã trở thành một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng ở Hà Tiên.
Trước cổng chùa có cây bồ đề cổ thụ, thân cây có đường kính khoảng 1,5m, tán lá xum xuê, toàn bộ cội rễ đều mọc ra phía trước và hai bên mà không hề mọc vào trong sân chùa, dưới gốc là tượng Phật Thích Ca tọa thiền. Ảnh: Trúc Nhã
Cây cổ thụ có hệ thống rễ độc đáo đan bện vào nhau như khối bệ vững chắc. Ảnh: Trúc Nhã
Trải qua những biến cố thăng trầm của lịch sử, chùa Phật Đà từng bị chiến tranh tàn phá và hư hỏng. Sau đó được tỉnh hội Phật giáo Kiên Giang tu sửa và dưới thời Đại đức Thích Huệ Tâm chùa được đổi thành chùa Phật Đà. Ảnh: Trúc Nhã
Có thể du khách sẽ ngạc nhiên khi bước vào bên trong ngôi chánh điện kiểu lò nung gạch, bởi du khách sẽ được chiêm ngưỡng pho tượng một vị Bồ Tát cầm phương trượng, nét mặt từ bi trên phông nền vàng nổi bật. Ảnh: Trúc Nhã
Tượng Quan Âm được đặt ở khuôn viên ngoài trời của chùa Phật Đà. Ảnh: Trúc Nhã
Ngôi chùa này được xây dựng trên nền đất rộng lớn và được trồng nhiều cây xanh, điều đó càng khiến cho không gian trở nên thanh tịnh. Ảnh: Trúc Nhã
Đến viếng chùa, du khách sẽ vào cổng có kiến trúc theo phong cách Đông Bắc Á (Hàn, Nhật), mái cổng đối xứng, không có cổng phụ. Ảnh: Trúc Nhã
Chùa Phật Đà thu hút du khách không chỉ bởi câu chuyện lịch sử thú vị mà còn bởi lối kiến trúc độc đáo. Ảnh: Trúc Nhã
Quần thể kiến trúc chùa gồm: Chánh điện, nhà thờ tổ, đông lang và tây lang, nhà phương trượng và tăng phòng. Ảnh:Trúc Nhã
Sau nhiều lần trùng tu và thay đổi, Chùa Phật Đà (Chùa Lò Gạch) Hà Tiên ngày nay mang vẻ đẹp ấn tượng với tông màu xám – xanh chủ đạo. Ảnh: Trúc Nhã
