Cốt lõi của sự tu vẫn là làm chủ 5 giác quan: mắt đối với hình thái, màu sắc; tai đối với âm thanh, mũi đối với mùi, lưỡi đối với vị, thân đối với sự xúc chạm; ý đối với các pháp (mọi sự vật, hiện tượng). Có được thân người với đầy đủ giác quan là một phúc báu lớn, nhưng nếu chúng ta không làm chủ chúng thì nỗi khổ niềm đau cũng bắt đầu từ đây.
Này các đệ tử, nạn khổ của giặc cướp chỉ có một đời, trong khi nạn giặc giác quan làm chúng sanh đau khổ nhiều kiếp. Tai họa của nó vô cùng nguy hiểm. Các vị phải cẩn thận. Thế nên, người có trí cần phải chế ngự các giác quan chứ không phục tùng nó, giữ gìn chúng như là canh chừng giặc cướp, không để chúng hoành hành, thao túng.
Phương pháp đối trị và chế ngự dục vọng
Trong các giác quan của con người, ý là quan trọng nhất. Các vị phải thận trọng chế ngự tâm ý mình. Tâm ý rất đáng sợ, nguy hiểm còn hơn thú dữ, rắn độc, thậm chí nguy hại hơn cả nạn hỏa hoạn. Cũng như có người mải mê cầm giữ chén mật trên tay và quên đi hầm hố trên đường, sẽ bị vấp ngã.
Cũng như voi say mà không có móc sắt, như khỉ vượn gặp được cây rừng tha hồ mà chuyền nhảy, muốn chế ngự chúng thì thật là khó. Vì vậy các vị siêng năng chế ngự tâm mình, để giữ gìn tất cả các pháp thiện. Khi tâm được chế ngự một chỗ thì không việc gì không thành.
Trích “Kinh Lời dạy cuối cùng của đức Phật”
