Vị khất sĩ khổ hạnh ban phước cho nhà vua và rời đi. Sau đó vua Prasenjit nói với Đức Phật –
“Thưa Đức Phật! Những khất sĩ khổ hạnh này là một trong số những người trên thế gian đã chứng ngộ hoặc đã thiết lập mình vào con đường giác ngộ. Đức Phật quan sát tình trạng của họ và nói”-
“Đức Vua thân mến, không phải như thế! Một người không trở nên chứng ngộ hoặc đạt đạo trên con đường giác ngộ đơn thuần chỉ bởi thay đổi vẻ ngoài. Người đó phải cố gắng đúng cách để đạt điều đó. Thậm chí nếu ai đó tìm thấy con đường đúng đắn, tuy nhiên một người thông thái phải tự ở lại với chính bản thân mình trong thời gian lâu để hiểu được anh ta có bước đi trên con đường đúng đắn hay không. Với thời gian ngắn không cách nào biết được về hành vi thực sự của anh ta. Đức Vua thân mến! Sự tử tế hay không tử tế của một người chỉ có thể đánh giá qua hành động và hành vi của anh ta. Điều này cũng chỉ có thể quan sát được qua hành động hằng ngày trong thời gian dài.”
Chỉ một người có trí tuệ mới có khả năng quan sát hành vi của anh ta một cách đúng đắn và không phải ai cũng có thể.
Chỉ trong nghịch cảnh, nghị lực trong tâm của một người mới có thể biết được. Theo cùng cách, trí tuệ của một người chỉ biết bằng việc thảo luận với anh ta thời gian lâu dài.
Vua Prasenjit bị ấn tượng bởi giải thích này của Đức Phật và trong khi cầu xin sự tha thứ với lòng kinh ngạc đức vua đã hé lộ sự thật.
Thưa Đức Phật! Tất cả họ là mật thám của chúng tôi. Họ đã cải trang để thu thập thông tin bí mật từ bên trong cũng như những thông tin về hoạt động của các nước lân bang và thông báo tin tức cho tôi. Dựa vào tin tức, tôi sẽ ra những hành động cần thiết sau khi suy tính kỹ lưỡng. Thưa Đức Phật! Bây giờ, những người này sẽ đi tắm, rửa sạch tất cả tro, rũ bỏ mùi hương trên cơ thể và sau đó mặc đồ sạch sẽ tận hưởng năm loại khoái lạc.
Nghe đến đây, Đức Phật đã giải thích- “Một người không biết được chỉ qua quần áo và trang sức. Con người không biết được một người chỉ bằng việc nhìn vào quần áo và cách hành xử. Người độc ác cũng lang thang trong thế giới này làm những hành động thu hút với sự tự chủ tuyệt vời. Họ trông giống như giống mấy chiếc khuyên tai giả làm bằng đất nhưng bọc vàng bên ngoài. Họ nhìn bên ngoài trông đẹp đẽ nhưng sâu bên trong là sự bất tịnh. Vì vậy,khi không biết rõ, không nên bao giờ tin ai. Đơn thuần dựa vào quần áo và vẻ bề ngoài, chỉ sau khi hiểu cẩn thận hành vi của anh ta, người đó mới nên tin anh ta.”
(Trích: Bản tin Vipassana Quốc tế, Mùa hè, 1980)
