Hiểu và thực hành hạnh lắng nghe của Bồ tát Quán Thế Âm
“Nghe” không đúng pháp là nghe thiếu chánh niệm, nghe không có phòng hộ nhĩ căn (lỗ tai), thích nghe chuyện thị phi, nói xấu người khác, nghe kiểu hóng hớt tò mò, nghe theo nghiệp.
“Nghe” đúng pháp là nghe có chánh niệm, nghe có phòng hộ nhĩ căn; chỉ nghe những điều hay lẽ phải; chỉ nghe những lời chân thật đúng chánh pháp; chỉ nghe những điều thuận pháp giải thoát; tuyệt đối không nghe những lời thị phi, chỉ trích, đâm thọc; không nghe những lời nói xấu ác, nhục mạ chửi mắng hại người.
Nói và nghe; nghe và nói mà không có sự tỉnh giác chánh niệm, không có sự phòng hộ con mắt và lỗ tai sẽ gây ra phiền não khổ đau cho bản thân mình và những người xung quanh.
Không ít người đụng đâu nói đó, thấy gì nói đó, nghe đâu chấp đó như cái máy chụp hình, như cái loa phóng thanh.
Nói theo nghiệp, nghe đâu chấp đó, đương nhiên lo âu khổ não buồn phiền sẽ theo sau như hình với bóng.
Bồ tát Quán Thế Âm thành tựu giác ngộ giải thoát khỏi mọi nỗi khổ đau, có đầy đủ năng lực trí tuệ và từ bi lớn, có thể cứu giúp muôn vạn chúng sinh thoát khổ, bớt khổ chính là nhờ tu tập pháp “Nhĩ căn viên thông”.
Tu pháp “Nhĩ căn viên thông” là gì?
Pháp này cao siêu uyên áo không thể trong vài lời nói hết được, nói đơn giản “Nhĩ căn” là lỗ tai của ta,” viên thông” là tròn đầy, sáng suốt, thông tỏ. Nói một cách đơn giản là biết nghe một cách tỉnh giác, trí tuệ, sáng suốt và thông tỏ, không vướng, không chấp
Ai có lỗ tai, thì sẽ nghe được mọi lời nói và âm thanh trong môt phạm vi nhất định.
Nhưng có người không biết cách nghe và có người biết cách nghe:
Người không biết cách nghe là người thường để những lời nói không hay, những âm thanh không tốt, lọt vào lỗ tai ta, tác động tâm ý ta, khiến ta bực mình,khó chịu tức giận, ưu phiền khổ não.
Ví dụ, như tai của ta nghe lời nói xấu, đâm thọc, hoặc lời mắng chửi của người khác khiến ta tức giận rồi tự mình khổ đau. Nói dễ hiểu là ta bị nô lệ, bị sai sử bởi những âm thanh xấu ác khi lọt vào tai ta. Người này chưa có trí tuệ, thiếu sáng suốt, chưa biết học cách nghe của Bồ tát Quán Thế Âm.
Khi chúng ta chưa có chánh niệm, định lực trí tuệ mạnh mẽ thì tốt nhất là tránh xa những xóm bà tám, nơi đàn đúm thị phi, nói xấu, chê bai chỉ trích người khác.
Người biết cách nghe như pháp là người không để những lời nói xấu ác không hay, đâm thọc, chỉ trích, những âm thanh không tốt tác động đến tâm ý, cảm xúc của ta, không bị sai sử, dẫn dắt bởi những lời nói và âm thanh xấu ác đó.
Tức là người biết sống chánh niệm tỉnh giác, sáng suốt khi nghe, khi nói, biết phân biệt, biết chọn lọc, đưa những lời hay, lẽ phải hướng thiện, thanh tịnh, giác ngộ của Phật, hiền thánh, thiện tri thức vào tâm mình. Biết quán xét, biết thanh lọc, không giữ lại trong tâm ý mình những lời thô tục xấu ác, làm ô nhiễm tâm ý mình.
Đương nhiên, muốn làm được điều này phải công phu tu tập chánh niệm tỉnh giác toạ thiền học kinh lễ Phật sửa đổi hàng ngày, không phải bỗng dưng mà có được khả năng này.
Quán Thế Âm bồ tát biến những phiền não khổ đau qua cái nghe của thế gian, thành phương tiện thần thông diệu dụng nghe tiếng kêu cứu khổ đau của chúng sinh mà ra tay cứu độ giúp đỡ.
Tóm lại, chúng ta hãy học tập pháp nghe của Quan Âm bồ tát một cách cụ thể như sau:
1 là, tập lắng nhiều hơn nói, không nói nhiều.
2 là tập nghe một cách tỉnh giác sáng suốt, chú tâm và chân thành.
3 là tập lắng nghe để hiều, để thương, để thông cảm chứ không phải nghe để phán xét, để chỉ trích, để hơn thua.
4 là tập chỉ nghe lời thiện, lời hay đẹp, lời từ bi, lời giác ngộ và nghe mà không nhiễm ô, không chấp trước, không dính mắc, không đưa vào tâm những lời xấu ác, bất thiện hại người.
5 là, tập nghe thường trực có sự phòng hộ tâm, phòng hộ nhĩ căn (lỗ tai), không phán xét, không phản ứng ngược.
5 là tập nghe với tâm rỗng không và quán âm thanh vốn chỉ là duyên sanh, vô thường và vô ngã.
Đôi khi, những lúc chướng nạn, khổ đau bất an, chỉ cần chú tâm thành ý niệm hoặc nghe: Nam mô Quan Thế Âm bồ tát đã giúp ta an ổn bớt khổ rồi.
Vì chúng ta biết chỉ cần chúng ta biết cách lắng nghe một cách tỉnh giác chân thành thì đã làm cho cuộc đời của chúng ta, của người xung quanh và chúng sinh bớt khổ, thêm vui.
Người trong thế gian nếu cùng học cách nghe đúng pháp thì tâm luôn bình yên an ổn, ở đâu cũng vui vẻ hài hoà, hạnh phúc, có thể góp phần biến nhân gian, biến chỗ đang sống thành nơi bình yên vui vẻ hạnh phúc hướng thượng.
Tập pháp nghe
Không dính mắc
Chú tâm, chân thành
Cảm thông, hỷ xả
Nghe chánh niệm.
