Nhân quả là sợi chỉ xuyên suốt trong giáo lý của Đạo Phật. Sau khi chứng đạo quả dưới cội Bồ Đề, Đức Phật đã nhìn rõ, thấu suốt sự chi phối của quy luật nhân quả đến vạn vật trong pháp giới. Luật nhân quả không phải Đức Phật sáng tạo, phát minh ra, đó là quy luật chung của vũ trụ, chi phối tất cả chúng ta.
Trong tác phẩm Truyện Kiều, đại thi hào Nguyễn Du đã viết:
“Đã mang lấy nghiệp vào thân
Cũng đừng trách lẫn trời gần, trời xa”.
Quả thật, chúng ta tạo ra nghiệp và cũng là chủ nhân của nghiệp. Theo quan điểm đạo Phật, chúng sinh tái sinh trong lục đạo luân hồi, trải qua vô lượng kiếp. Trong mỗi kiếp, chúng ta lại tạo ra vô số các nghiệp thiện, ác. Nghiệp ấy sẽ quyết định chúng ta sinh vào nơi đâu, cha mẹ thế nào, giàu sang hay nghèo đói.
Trong kinh Nghiệp Báo Sai Biệt Đức Phật dạy: “Có nghiệp hay khiến chúng sinh bị quả báo mạng sống ngắn ngủi, hoặc có nghiệp hay khiến chúng sinh được quả báo mạng sống dài lâu; hoặc có nghiệp hay khiến chúng sinh bị quả báo nhiều bệnh tật, hoặc có nghiệp hay khiến chúng sinh được quả báo ít bệnh tật; hoặc có nghiệp hay khiến chúng sinh bị quả báo thân thể xấu xí, hoặc có nghiệp hay khiến chúng sinh được thân thể đẹp đẽ…”
Như vậy, mỗi người là tổng tích lũy của các nghiệp báo từ vô số kiếp. Nghiệp chính là chỗ nương tựa của chúng ta, là cầu nối ảnh hưởng, dẫn dắt, chi phối ta suốt cả cuộc đời, từ kiếp này sang kiếp khác. Do tạo nghiệp mà có số phận, nghiệp xấu thì số đen phận kém, nghiệp thiện thì số đỏ phận tốt. Nói “số phận” là chỉ cho “quả nghiệp”. Nên người Phật tử chúng ta tu theo Phật chính là là sửa đổi. Sửa đổi hành vi xấu thành tốt, nghiệp xấu thành nghiệp thiện thì sẽ chiêu cảm quả báo tốt. Vì vậy chúng ta cũng không nhất thiết phải đi coi bói, vì tốt xấu do tâm, nhân quả nghiệp báo của chính mình sẽ tạo số phận. Khi ta đang tu tập tốt thì không cần xem bất cứ loại bói nào vì sẽ làm loạn tâm trí, nhiều khi không đúng mà còn rước phiền não vào mình.
Sống thiện tâm từ bi
Thiện lành phúc bố thí
Tâm tĩnh trí huệ bừng
Phá tan phiền não loạn.
Số phận do ta tạo
Nghiệp báo nên phận số
Tu tập tâm ý định
Nghiệp dần dần đổi thay.
