Ngày Phật tại thế, để có được vật phẩm phục vụ sinh hoạt hàng này, vị tỳ kheo phải đi khất thực, nhận cúng dường của người dân. Khất thực là công việc hàng ngày của vị tỳ kheo. Thuật ngữ khất sỹ (乞士) có thể xuất phát công việc khất thực hàng ngày của vị tỳ kheo ( Trí Độ Luận viết: Tỳ kheo danh khất sỹ – 智度论三曰‘比丘名乞士). Công việc khất thực của vị tỳ kheo được thực hiện như thế nào, xin quý vị dành thời gian đọc lại đoạn kinh văn sau từ Kinh Kim Cương Bát Nhã Ba La Mật, một bản kinh tụng phổ biến ở các ngôi chùa theo phái Đại Thừa ở Việt Nam:
“….Khi ấy gần đến giờ thọ trai, đức Thế Tôn đắp y mang bát vào đại thành Xá Vệ khất thực. Trong thành ấy, Ngài theo thứ lớp khất thực xong, trở về nơi chúng ở. Thọ trai rồi, Ngài thu dọn y bát, rửa chân, trải tòa ngồi…” (爾 時， 世 尊 食 時，著 衣 持 缽 ，入 舍 衛 大 城 乞 食。於 其 城 中 ， 次 第 乞 已，還 至 本 處。 飯 食 訖 ，收 衣 缽 ， 洗 足 已，敷 座 而 坐. Nhĩ thời Thế Tôn thực thời, trước y trì bát, nhập Xá Vệ đại thành khất thực. Ư kỳ thành trung thứ đệ khất dĩ, hoàn chí bổn xứ. Phạn thực ngật, thu y bát, tẩy túc dĩ, phu tòa nhi tọa).
Thời Phật tại thế, việc khất thực phải đi vào nơi dân cư đang sinh sống (入 舍 衛 大, nhập Xá Vệ đại thành), vị tỳ kheo đi khất thực không được phân biệt nhà giàu và nhà nghèo, phải đi tuần tự từ nhà này sang nhà khác (次 第 乞 已 thứ đệ khất dĩ).
Thông qua khất thực, vị tỳ kheo diệt trừ được tham sân si. Diệt trừ tham bằng cách vị tỳ kheo biết nhận đủ vật dụng cúng dường đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người tu. Diệt trừ sân si, vị tỳ kheo đi từng nhà và đứng yên vài phút để chờ đợi, dù có thể gia chủ có khi là người không tin Phật, không cúng dường và gia chủ có thể nói những lời không hay. Khất thực giúp cho vị tỳ kheo học được hạnh nhẫn, có cơ hội tiếp xúc với mọi hạng người trong xã hội hầu để xiển dương Phật pháp.
Ngày hôm nay, người tu không cần phải đi khất thực hàng ngày. Đôi khi, khất thực chỉ diễn ra trong khuôn viên chùa như một nghĩ lễ mang tính hình thức. Tuy nhiên, dù khất thực trong chùa hay ngoài khuôn viên chùa, vị tỳ kheo phải thông qua khất thực học sự khiêm cung và xiển dương Phật Pháp.
Học Phật phải khéo léo, bởi:
Y kinh giải nghĩa, Tam thế Phật oan,
Ly kinh nhất tự, tức đồng ma thuyết
依經解義，三世佛冤；
離經一字，如同魔說。
Giải thoát không phái là cúng vong. Muốn giải thoát phải là triệt trừ sân si, không đối đáp hơn thua khi có người góp ý phê bình.
Hiểu đúng lời Phật dạy, từ đó học đúng, hành trì đúng lời dạy của Phật, cây Phật Pháp ngày càng nở hoa, đơm trái, tạo những cành lá sum suê, vững chãi.
