Diện tích Quảng Ngãi là 5.155km2, theo số liệu chính thức của Tổng cục Thống kê, rộng thứ 27 trong số 63 tỉnh, thành của Việt Nam.
Các tỉnh giáp ranh với Quảng Ngãi:
Tỉnh Quảng Ngãi, nằm ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ của Việt Nam, giáp ranh với các tỉnh và biển như sau:
- Phía Bắc:
- Tỉnh Quảng Nam: Quảng Ngãi và Quảng Nam chia sẻ ranh giới qua các vùng núi và sông thuộc huyện Tây Trà, Sơn Tây của Quảng Ngãi và huyện Nam Trà My, Bắc Trà My của Quảng Nam.
- Phía Nam:
- Tỉnh Bình Định: Ranh giới phía Nam của Quảng Ngãi tiếp xúc với các huyện Hoài Ân, An Lão thuộc tỉnh Bình Định, đặc biệt qua các dãy núi và con sông chảy qua hai tỉnh.
- Phía Tây:
- Tỉnh Kon Tum: Tiếp giáp qua các huyện miền núi Sơn Tây, Sơn Hà, nơi có địa hình núi non hiểm trở.
- Phía Đông:
- Biển Đông: Quảng Ngãi có đường bờ biển dài khoảng 130 km, giáp Biển Đông, với nhiều bãi biển đẹp và hệ thống đảo, đặc biệt là huyện đảo Lý Sơn.
Các đơn vị hành chính của tỉnh Quảng Ngãi:
Tỉnh Quảng Ngãi có 13 đơn vị hành chính cấp huyện với 1 thành phố, 1 thị xã, và 11 huyện. Cụ thể:
1. Thành phố
- Thành phố Quảng Ngãi (tỉnh lỵ):
- Là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, và xã hội của tỉnh.
- Có 11 phường và 3 xã.
2. Thị xã
- Thị xã Đức Phổ:
- Được nâng cấp từ huyện Đức Phổ vào năm 2020.
- Gồm 8 phường và 7 xã.
- Đức Phổ là trung tâm kinh tế phía Nam của tỉnh, nổi bật với ngành công nghiệp, du lịch biển, và nông nghiệp.
3. Các huyện
- Huyện Bình Sơn:
- Là nơi đặt Khu kinh tế Dung Quất, một trung tâm kinh tế quan trọng của miền Trung.
- Có 1 thị trấn và 21 xã.
- Huyện Sơn Tịnh:
- Là vùng nông thôn đang phát triển, nổi bật với nghề nông và các di tích lịch sử.
- Có 11 xã.
- Huyện Tư Nghĩa:
- Nằm gần thành phố Quảng Ngãi, phát triển nông nghiệp và dịch vụ.
- Có 1 thị trấn và 14 xã.
- Huyện Nghĩa Hành:
- Một vùng trung du, phát triển nông nghiệp và du lịch sinh thái.
- Có 12 xã.
- Huyện Mộ Đức:
- Nổi tiếng với các làng nghề truyền thống và phát triển nông nghiệp.
- Có 1 thị trấn và 12 xã.
- Huyện Sơn Hà:
- Là huyện miền núi với nhiều dân tộc thiểu số sinh sống.
- Có 1 thị trấn và 13 xã.
- Huyện Sơn Tây:
- Là huyện miền núi cao, ít dân cư và phát triển kinh tế nông – lâm nghiệp.
- Có 9 xã.
- Huyện Sơn Trà:
- Khu vực miền núi, có tiềm năng phát triển du lịch và các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng.
- Có 1 thị trấn và 8 xã.
- Huyện Ba Tơ:
- Là một huyện miền núi nổi bật với các lễ hội và văn hóa đặc trưng của đồng bào Hrê.
- Có 1 thị trấn và 19 xã.
- Huyện Minh Long:
- Là huyện miền núi nhỏ nhất tỉnh, chủ yếu phát triển nông nghiệp và lâm nghiệp.
- Có 5 xã.
- Huyện Lý Sơn:
- Gồm các đảo Lớn, Bé và các đảo nhỏ khác. Đây là huyện đảo duy nhất của Quảng Ngãi, nổi tiếng với ngành nghề khai thác thủy sản và du lịch.
- Có 3 xã.
Đặc điểm địa hình trên diện tích Quảng Ngãi:
Tỉnh Quảng Ngãi, thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ, có địa hình đa dạng, bao gồm đồng bằng, đồi núi, và vùng biển đảo. Đặc điểm địa hình được phân chia cụ thể như sau:
1. Địa hình đồng bằng
- Phân bố: Chủ yếu ở dải ven biển, nơi tập trung các huyện như Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa, Đức Phổ, và thành phố Quảng Ngãi.
- Đặc điểm:
- Đồng bằng ven biển hẹp, có dạng kéo dài từ Bắc xuống Nam.
- Được bồi đắp bởi các con sông lớn như sông Trà Khúc, sông Vệ, và sông Trà Bồng.
- Đất đai phì nhiêu, phù hợp với phát triển nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa, hoa màu, và cây công nghiệp ngắn ngày.
2. Địa hình đồi núi
- Phân bố: Chiếm khoảng 2/3 diện tích tỉnh, chủ yếu ở phía Tây và Tây Nam, thuộc các huyện miền núi như Sơn Hà, Sơn Tây, Minh Long, Trà Bồng, và Ba Tơ.
- Đặc điểm:
- Núi non cao và dốc, đan xen giữa các thung lũng hẹp.
- Độ cao trung bình từ 500 – 1.000m, với đỉnh cao nhất là núi Cà Đam (1.431m).
- Địa hình đồi núi phức tạp, nhưng giàu tài nguyên rừng và khoáng sản. Đây là nơi sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số như Hrê, Cor, và Xơ Đăng.
3. Địa hình biển và đảo
- Bờ biển:
- Quảng Ngãi có đường bờ biển dài khoảng 130 km, trải dài từ Bình Sơn đến Đức Phổ.
- Ven biển có nhiều cửa biển và bãi tắm đẹp như Sa Huỳnh, Mỹ Khê, và Khe Hai, thuận lợi cho du lịch và nuôi trồng thủy sản.
- Huyện đảo Lý Sơn:
- Là huyện đảo duy nhất của Quảng Ngãi, gồm hai đảo chính (đảo Lớn và đảo Bé).
- Địa hình núi lửa đặc trưng, với các miệng núi lửa đã tắt, tạo nên cảnh quan độc đáo.
- Nổi tiếng với nghề đánh bắt thủy sản và trồng tỏi.
4. Hệ thống sông ngòi
- Các sông lớn:
- Sông Trà Khúc: Dài nhất tỉnh, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn, chảy qua trung tâm thành phố Quảng Ngãi rồi đổ ra biển.
- Sông Vệ, sông Trà Bồng: Đóng vai trò quan trọng trong cung cấp nước tưới tiêu và đời sống sinh hoạt.
- Tác động:
- Sông ngòi và mưa lũ mùa đông gây ảnh hưởng lớn, dẫn đến xói mòn đất, nhưng cũng bồi đắp phù sa cho vùng đồng bằng.