“Tiên Châu giăng trước Vĩnh Long thành
Đây rộn rực nhiều, đó vắng tanh
Khuất nửa cỏ cây, nhà trắng trắng
Chia hai trời nước liễu (*) xanh xanh
Cảnh người ngày tháng ba thằng mục
Chùa Phật hôm mai một tiếng kình
Danh lợi vì đây lòng chẳng tưởng
Bốn mùa phong cảnh có ai tranh”.
Chúng tôi về chùa Tiên Châu đúng vào dịp lễ Vu Lan báo hiếu Rằm tháng 7 Âm lịch 2018. Có rất nhiều người và phương tiện qua lại bến đò An Bình để thắp hương trước đức Phật và cũng để bày tỏ sự tôn vinh đối với cha mẹ, ông bà đã khuất bóng.
Bà Võ Hoàng Trâm Anh, ngụ huyện Bình Tân (tỉnh Vĩnh Long) cho biết: “Vu Lan năm nào gia đình tôi cũng đến chùa Tiên Châu để nguyện cầu Phật trời gia hộ cho gia đình mạnh khỏe, con cái ăn học chăm ngoan”.
Mùa Vu Lan này, chùa Tiên Châu còn nhộn nhịp nhiều hơn do tỉnh Vĩnh Long chọn xã An Bình làm điểm tổ chức Ngày hội Du lịch tỉnh Vĩnh Long lần thứ nhất năm 2018, trong đó chùa này là điểm hội thi ẩm thực chay cho hơn 24 đơn vị với hàng trăm món ăn chay rất hấp dẫn.
Đứng bên bờ sông Cổ Chiên, từ thành phố Vĩnh Long, nhìn sang bờ bên kia là đã thấy thấp thoáng chùa Tiên Châu ẩn hiện trong mây trời như một bức tranh tuyệt tác, thanh tĩnh, yên bình giữa bao la cây trái xanh tươi. Tương truyền vào những đêm trăng thanh gió mát có nhiều tiên nữ xuống tắm gội, nô đùa. Do đó xứ sở này có tên là Tiên Châu (?).
Theo truyền thuyết, chùa Tiên Châu được xây dựng vào khoảng năm 1750. Năm ấy, Hòa thượng Giác Nguyên (đệ tử Thiền sư Liễu Quán, quê ở Thừa Thiên) đến đây thấy khung cảnh u nhã, đã dựng một am nhỏ bằng tre, vách lá thờ Phật Di Đà, giáo chủ cõi Tây phương cực lạc, gọi là Tiên Châu Di Đà tự, thường gọi là am Bãi Tiên. Với am Bãi Tiên, Hòa thượng Giác Nguyên thường tổ chức các sinh hoạt phật sự, thu hút khá đông tín đồ.
Vào năm 1801, Hòa thượng Giác Nguyên viên tịch, Ni sư Diệu Thiện đến chăm nom am Bãi Trước, đồng thời vận động khách thập phương quyên góp tiền xây dựng thành chùa Bãi Tiên. Năm 1828, giáo thọ Huỳnh Văn Lượng thay Ni sư Diệu Thiện trụ trì chùa. Từ năm 1829 đến năm 1858, Hòa thượng Tăng Chiếu quản lý chùa. Cho đến khi Hòa thượng Tánh Minh (tục danh Hoàng Đức Hội), đời thứ 39 phái Lâm Tế dòng Liễu Quân trụ trì thì chùa được xây dựng lại bằng gỗ với tên gọi là Tiên Châu Di Đà Tự.
Chùa được xây dựng theo hình chữ tam, 3 gian nối liền nhau, gồm có chánh điện, hậu tổ, hậu liêu. Chùa có tất cả 96 cột gỗ tròn, các kèo, xuyên, trính đều được chạm trổ khéo léo qua bàn tay tinh xảo của các nghệ nhân địa phương, nhất là những người thợ tài hoa từ kinh đô Huế vào. Toàn bộ gỗ xây dựng đều là danh mộc được thả bè từ Nam Vang (Phnom Penh, Campuchia) về đây. Các khu vực này làm theo kiểu tứ trụ, được nới rộng theo chiều ngang dọc nhờ các kèo đầm kèo quyết. Bộ giàn trò bằng gỗ quý, mái ngói âm dương… Chùa rộng 20 mét, dài 46 mét, trên nóc giữa chánh điện Nội điện chùa được trang trí đẹp đẽ, trang nhã. Giữa tứ trụ là khánh thờ, bên trong tôn trí pho tượng Phật Di Đà khổng lồ.
Trong khuôn viên, phía trước chùa có tượng Phật Bà Quan Âm đứng uy nghi trên đài sen, tay cầm bình nước cam lồ tưới nhuần ơn phước cho chúng sinh. Bên trái chùa là tượng Phật Thích Ca tĩnh tọa dưới sự che chở của chín con rồng, đằng sau là cội bồ đề râm mát. Bên phải chùa là tượng Phật Di Lặc với nụ cười viên mãn cho một thời kỳ mai sau con người sống hết sức an lạc…
Sau hàng trăm năm hình thành và phát triển, năm 1994 chùa Tiên Châu được công nhận là Di tích lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia.
Phan Thị Anh Thư
