Gợi ý 14 mâm cơm chay đơn giản nhưng đảm bảo dinh dưỡng cho cả tuần
Thuở còn thơ, trường làng, đã biết câu “anh đi anh nhớ quê nhà, nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương”. Cà, loại trái dài xanh hay tím ngắt, cũng có nhiều cách gọi tùy vùng miền, ở miền Tây bà con đơn giản gọi: cà dài phân biệt cà tròn – cà chua. Cây không khó trồng, có thể gieo hạt, trồng cây con thành liếp cạnh bờ mương hay trồng ven hàng rào, đủ phân đủ nước cây say trái dài chấm đất. Món cà sống tươi xắt (thái) mỏng làm rau phổ biến ở mâm cơm bình dân, ngon miệng. Cà nướng đến cháy khét một chút trên vỉ sắt thơm phức, nức nẻ thơm phức, khá ngon…
Người viết từng tưới những luống cà, ăn cơm với độc vị món cà dài đem nướng hay cà xắt mỏng chấm mỗi nước mắm, cơm nhà nghèo. Câu ca dao “anh đi anh nhớ…” bối cảnh ở vùng quê Bắc Bộ xưa cũ, nhưng món cà dầm tương hay ăn cách khác cũng tương tự về sự thân thuộc ở đồng quê miền Nam Bộ sông nước. Giờ thị trường hóa nhanh, thực phẩm chế biến sẵn và tập quán ẩm thực cũng có thay đổi, nhưng ký ức dân quê còn hoài những món ăn quê như món cà dầm tương, cà nướng tưới mỡ hành, cà xanh xắt mỏng làm rau… Trong “thực đơn” dung dị kia, liệt kê rất nhiều món cây nhà lá vườn, hay rẻ tiền, hay dễ kiếm trên mâm cơm nhà nghèo ngày cũ: chuối chín (ở vườn hay…mua lẻ vài ba trái ở hàng quê), dừa khô kho mặn, rau the rau dừa bông súng…Ở quê, hầu như thực vật nào cũng lên mâm cơm được.
Độ này có sự lạ ở chợ quê để ý mới nhận ra: trước một siêu thị đầy ắp hàng hóa chế biến sẵn ở chợ Giá Rai (Bạc Liêu), cô hàng quê cùng chiếc nón lá, ngồi tỉ mẩm cùng chiếc vỉ trên bếp than tưởng như nướng chuối, thực ra cô nướng những trái cà dài màu tím rịm – cà đếm nướng thành thức bán ở chợ. Lần đầu được thấy nên ghi nhớ trong dạ. Ra ra biển Gành Hào, cũng chợ quê, giữa các dãy hàng sầm uất của cảng biển, cũng một chị một cô tỉ mẩm nướng những trái cà trên vỉ than hồng. Đích thực món cà dài nướng đã thành hàng hóa ngoài chợ, là món quê ở chợ quê, sự thú vị.
Có một trào lưu như thế trong ẩm thực, khi do làn sóng giao lưu hội nhập mạnh mẽ, các thức ăn nhanh, thực phẩm lạ ùa vào thị trường nhà hàng, quán xá, thu hút thực khách, một trào lưu quay về các món quê trong ẩm thực xuất hiện như để cân bằng. Các nhà hàng sang nhất có chỗ trong menu (thực đơn) các món quê: kho quẹt, cơm cháy…Có lẽ cà nướng vỉ than theo quy luật quay về nguồn cuội ấy chăng?
Gợi ý một số món chay ngon dễ làm tại nhà
Người viết lúc mầm ăn cùng một anh bạn phong trần ăn hàng chợ ngủ xứ xa thường xuyên, món ngon vật lạ thành chuyện thường. Nhưng anh ấy tâm sự: thèm và thích nhất khi trở về nhà bên mâm cơm ấm áp với những món bình thường: canh rau đay, rau muống xào…Cùng ăn với anh và gia đình những mâm cơm ấm áp ấy, không thấy món cà, nhưng tình cảm với bữa ăn gia đình của món cà nướng với những người khác cũng như anh bạn tôi chăng?
Cà quê giờ ra phố chợ, ở quê, một tín hiệu về nguồn trước đà đô thị hóa, những món ăn quê không chỉ để ăn như ngày cũ trên mâm cơm gia đình nhà bình dân, cô gái với nón lá, vỉ than và những trái cà tím rịm như níu giữ thời gian, gợi nhớ quay về, như một nét chấm phá đầy bản sắc trong bức tranh phố thị nhộn nhịp?
Cà quê, không thuần túy một món ăn quê…Và, bạn có biết không, món cà nướng ấy là Món cà nướng ấy là một món chay đầy phong vị quê hương, gắn với cánh cò câu hò, làn khói lam chiều lan trên mái tranh…
