“Mỗi tối dân quê đón gió lành
Khắp chùa dào dạt ánh trăng thanh
Tiếng chuông thức tỉnh lan xa mãi
An ủi dân hiền mọi mái tranh”.
Chùa do HT.Thích Phước Hưng, húy thượng Trừng hạ Phương, tự Công Thiện khai sơn kiến tạo vào ngày Phật Đản, 08/04/Giáp Tý (1924) được HT.Thích Phước Tường húy thượng Thanh hạ Chánh (Bổn sư Bồ tát Thích Quảng Đức), trụ trì Tổ đình Thiên Bửu, thôn Điềm Tịnh, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa chứng.
Phước huệ viên thành tam giới thiên nhân đồng khể thủ
An khang thượng bảo thập phương đàn tín vĩnh quy y.
Tạm dịch:
Tu phước tu huệ trọn thành ba cõi trời người đều cúi lạy
Khang an quý nhất mười phương đàn na tín thí mãi nương về.
Lúc đầu chùa chỉ là một thảo am tại Hòn Núi Một, tổng Vĩnh Phước, phủ Diên Khánh làm nơi để sớm kệ chiều kinh, khuyến hóa mọi người bỏ dữ làm lành, tu nhân, hướng thiện, chuyên lo tụng kinh, niệm Phật.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Ngài trụ trì đã tham gia hoạt động cách mạng, chùa là địa chỉ nuôi dấu cán bộ, tiếp tế lương thực cho bộ đội. Hòa thượng đã cắm cờ Tổ quốc tại chùa vào các ngày lễ lớn, cho nên chùa đã bị giặc Pháp đốt. Thật khả kính của một nhà chân tu, yêu nước thể hiện tấm lòng luôn đồng hành cùng dân tộc trong những lúc gian nguy…
Thế nhưng, mặc cho giặc đốt phá, để có cơ sở tiếp tục hoằng pháp độ sinh, duy trì Phật pháp, hoạt động cách mạng ngài Thích Phước Hưng đã di dời chùa đến khu đất tư của ông Nguyễn Phước tại thôn Phước Tuy, xã Diên Phước, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa là vị trí chùa hiện nay.
Hòa thượng Thích Phước Hưng thuộc dòng Lâm Tế chánh tông đời thứ 42, thế danh Đoàn Lai, Ngài sinh ngày 19/02/Ất Mùi (1896) tại thôn Phước Tuy, tổng Vĩnh Phước, phủ Diên Khánh (nay là thôn Phước Tuy, xã Diên Phước, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa) thân phụ là cụ ông Đoàn Nhân, gốc ở Ninh Hòa, là một nhà Nho uyên bác, nhiều đời sùng kính Tam bảo, cụ làm quan Tổng trì tại tổng Vĩnh Phước (nay là thôn Phước Tuy xã Diên Phước). Thân mẫu là cụ bà Lâm Thi Cấy. Sau 46 năm kiến tạo và phát triển phật sự tại chùa Phước An, theo luật vô thường Ngài đã an tường viên tịch ngày 18/05/Canh Tuất (1970) trụ thế 75 năm. Ngài là Tổ khai sơn chùa Phước An.
Thừa kế đệ nhị trú trì chùa Phước An là TT.Thích Thiện Sanh, húy thượng Như hạ Chúng, tự Thiện Sanh, hiệu Tâm Quang (Thượng tọa là đệ tử của Hòa thượng Thích Huệ Đăng, trụ trì chùa Sắc Tứ Minh Thiện). Kể từ năm 1970, sau khi kế thế trú trì do thầy Tổ truyền lại, Thượng tọa trụ trì đã cần mẫn xây dựng, như con ong đi hút nhụy hoa để rồi nhả ra giọt mật ngọt ngào thơm ngát. Thượng tọa đã nhiều lần trùng tu ngôi Tam bảo Phước An ngày một trang nghiêm, rộng rãi.
Năm 1979, Thượng tọa cho di dời và xây tháp Tổ khai sơn, tháp sư huynh Thích Thiện Duyên, húy thượng Như hạ Hửu và tháp cụ bà thân mẫu, từ chùa Phước Duyên về khuôn viên chùa Phước An.
Năm 2001 trùng tu chùa Phước An lần thứ nhất. Rồi tiếp theo, năm 2008 đại trùng tu chùa Phước An lần thứ hai, năm 2014, Ngài tiếp tục xây cổng tam quan, phạm vũ huy hoàng, pháp bảo tôn nghiêm như hiện nay, gồm: cổng tam quan, chính điện, nhà tổ, nhà tăng, nhà khách, nhà trù, nhà địa tạng, nhà vàng sanh, tháp Tổ…
Bước vào cổng tam quan với tấm bảng hiệu Phước An cổ tự, hai bên có câu đối
福 彗 一 塵 不 起 菩 提 道 – Phước huệ nhất trần bất khởi bồ đề đạo,
安 心 萬 善 同 歸 般 若 門 – An tâm vạn thiện đồng quy bát nhã môn.
Tam dich:
Tu phước, tu huệ, một mảy bụi trần chẳng nhiễm về với đạo bồ đề,
Tâm an, muôn điều thiện cửa bát nhã là nơi mọi người đều nương về.
Hai bên cửa chính, một bên là từ bi và một bên là hỷ xả.
Đi đến cửa chùa đem lòng hỷ xả.
Bước vào cảnh Phật giữ dạ từ bi.
Bên tay trái câu: Tả nam hiệp lực chơn ứng hiện – 左 男 協 力 真 應 現
Bên tay phải câu: Hữu nữ hoa khai thành vị hương – 友 女 花 開 成 未 香
Tạm dịch:
Nam đi của bên trái chung sức một lòng ứng hiện
Nữ vào của bên phải hoa nở thơm ngát mùi hương.
Chính giữa sân là tượng đài đức Phật Di Lặc với nụ cười hỹ xã như nhắc nhở mọi người hãy diệt trừ lục tặc để luôn được an vui. Cùng với tượng đức Phật Di Lặc là tượng đài Phật Quán Thế Âm Bồ Tát, đứng uy nghi tay cầm tịnh bình, tay cầm nhành dương liễu rưới nước cam lồ nguyện cứu khổ cứu nạn cho dân lành ở làng quê Phước Tuy, Diên Phước luôn được an lành như tên chùa Phước An Tổ đã an danh.
Vào trong sân chùa là ngôi chính điện được kiến trúc dạng cổ lầu, hai bên có lầu chuông và lầu trống, bốn góc mái uốn cong, bốn giao long uốn lượn, ở giữa có lưỡng long chầu nguyệt.
Trước bái đường treo tấm biển hiệu “Phước An cổ tự” hai cửa hai bên “ Phật nhật tăng huy – Pháp luân thường chuyển”.
Đúng là:
福 智 嚴 通 千 秋 普 正 法 – Phước trí nghiêm thông thiên thu phổ chính pháp.
安 和 淨 眾 三 世 典 經 文 – An hòa tịnh chúng Tam thế diễn kinh văn.
Tạm dịch:
Phước trí trang nghiêm, thông suốt ngàn năm truyền trao chính pháp,
Bảy chúng an hòa thanh tịnh, ba đời diễn thuyết nghe kinh.
Chính giữa “Đại hùng bửu điện” thờ tượng đức Phật Bổn sư Thích Ca Mâu Ni. Hai bên chính điện, một bên thờ Ngài Quan Thánh Đế Quân và một bên thờ Mẫu Thiên Y A Na (Bà Mẹ xứ sở) đây là cách tôn trí thờ của những chùa đầu thế kỷ XX ở Khánh Hòa, cùng với câu đối:
福 慧 圓 成 三 界 天 人 同 稽 首 – Phước huệ viên thành tam giới thiên nhân đồng khể thủ.
安 康 上 寶 十 方 壇 信 永 皈 依 – An khang thượng bảo thập phương đàn tín vĩnh quy y.
古 昔 明 年 流 傳 來 後 世 – Cổ tích minh niên lưu truyền lai hậu thế
寺 造 禪 宗 僧 濟 度 眾 生 – Tự tạo thiền tông tăng tế độ chúng sinh.
Tạm dịch:
Tu phước, tu huệ viên thành ba cõi trời người đều kính lạy
An khang quý nhất mười phương đàn na tín thí mãi nương về.
Tích xưa ngày nay lưu truyền cho hậu thế
Chùa cổ Thiền tông tăng cứu giúp mọi loài.
Sau chính điện là Tổ đường, nơi tôn trí bàn thờ Tổ khai sơn và chư vị Tổ sư tiền bối với câu liễn thờ:
Y bát chơn truyền khai giác lộ
Già xa liễu độ kế truyền tu.
Tạm dịch:
Y bát trao truyền mở con đường giác
Xe kinh đó giác nối tiếp lưu truyền.
Về thăm chùa Phước An trong những ngày đầu tháng 9 nhuần Giáp Ngọ (2014) một niềm vui nữa lại đến với phật tử Phước An, nhân ngày giỗ Tổ khai sơn, Thượng tọa trụ trì đã phát tâm xây lại cổng tam quan, tạo cảnh quang thoáng đãng, rộng rãi, sẵn sàng mở rộng cửa chùa đón tiếp phật tử thập phương viếng cảnh, lễ Phật.
Thật đúng là:
福 慧 圓 成 三 界 天 人 同 稽 首 – Phước huệ viên thành tam giới thiên nhân đồng khể thủ.
安 康 上 寶 十 方 壇 信 永 皈 依 – An khang thượng bảo thập phương đàn tín vĩnh quy y.
Nghĩa:
Tu phước, tu huệ trọn nên ba cõi trời người đều kính lạy,
An khang quý nhất mười phương đàn na, tín thí mãi nương về.
Hôm nay, đầu thu Đinh Dậu (2017), về thăm lại chùa Phước An, chùa xưa còn đó, Pháp lũ còn đây thế mà thầy quy Tây đã ba mùa Thu lá rụng. Thật đúng là:
Sinh tử là việc lớn mau chóng không thường.
Người học đạo, chính trong mỗi giờ mỗi khắc, lấy đây làm mối nghĩ.
Bởi ngày tháng mau qua, băng qua rồi khó mong trở lại.
Sống đây chẳng lo tu, chết đem món gì theo?
Hởi ôi!
Dép cỏ lối về còn lưu dấu
Hoa đàm tuy rụng vẫn ngát hương….
Chùa Phước An sau gần một thế kỷ kiến tạo và phát triển, ngôi chùa ngày một trang nghiêm giữa làng quê Phước Tuy yên bình, nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của những người nông dân hiền lành, chất phát, như ước nguyện của Tổ khai sơn nguyện cầu cho dân chúng mãi mãi an lành và hạnh phúc.
Tưởng niệm Đại tường TT.Thích Thiện Sanh, đệ nhị trú trì chùa Phước An.
Trí Bửu